67

1699 г. апреля 29 — Перевод послания армянских меликов Петру I

/л. 11/ Serenissimo ас Potentissimo Principi ас Domino, Domino Tzaro et Magno Duci Petro Alexievicio, totius Magnae Parvae et Albae Russiae Autocratori: Moscoviae, Kioviae, Volodomiriae, Novogardiae, Tzaro Casani, Tzaro Astracani, Tzaro Sibiriae, Domino Plescoviae, et Magno Duci Smolensciae, Tweriae, Jugoriae, Permiae, Veatkae, Bolgoriae aliorumque, Domino et Magno Duci Novogardiae Inferioris terrae, Tsernigoriae, Resaniae, Rortoviae (sic), Jaroslaviae, Beloosiriae, Udoriae, Obdoriae, Condiniae, ac totius Septemtrionalis orae Dominatori, et Domino Iveriae tertrae, Cartalinensiu et Grussensium Tzaro, etiam Cabardinensis terrae, Tserkassiensium et Gorissensium ducum, nec non aliorum multorum orientalium, occidentalium et septemtrionalium dominiorum ac ditionum Paterno et Avito Haeredi, Successori.

Domino et Dominatori etc., Domino nostro clementissimo. [188]

Nos, principes et primores Magnae Armeniae, vententes de longe, proiicimus nos ad pedes Vestrae Majestatis et praesumimus scribere n. 11 oo.praesentes litteras Vestrae /л. 11/ Majestati Magno Tzaro, ex quibus agnoscat nostras miserias afilictiones et tormenta inter manus infideliu [m]. Gratias agimus magno Deo, qui dedit virtutem exercitibus Majestatis Vestrae ad reportandam victoriam de hostibus eius, orantes Deum, ut iisdem benedictionem tribuat referendi omnes in futurum victorias, quas desiderat (sic), nobisque gratiam concedat, quam petimus, et misereatur nostrae pauperis nationis, ut possimus liberari a sclavitate per Vestram Majestatem. Certum facimus cum omni demissione et respectu Majestati Vestrae, quod anno 1674 congregati fuerimus secreto et consilium agitaverimus: cognovimus vires et potentiam Majestatis Vestrae aliorumque regum et principum christianorum, qui nos poterunt liberare a nostris miseriis; in hune finem deputavimus tres viros nationis nostrae, ut irent seque prosternerent ad pedes Vestrae Majestatis et nostrum desiderium ac intentionem aperirent. Iverunt illiusque Constantinopolim; interim venerunt cohortes Persiae in regionem nostram coeperuntque bellum ducere contra Georgianos; nos, videntes non essemodum efficiendi aliquid eo tempore, misimus cursorem ad deputatos, ut redirent: ita intentiones nostrae fuerant praecisae. Inter deputatos /л. 12/ erat Israel, illustri familia principum Broschiorum oriundus, qui se debebat projicere ad pedes Majestatis Vestrae; sed is cum ob metum infidelium ire non posset, misit loco sui filium suum Israelem Ory. Rediverunt itaque Constantinopoli deputati reliqui, solus d[ominus] Israel Ory sumpsit animum eundi usque in Europam, in qua mansit novemdecim annis; credebamus nos esse perditum post tam diuturnam absentiam, et iam prope desperabamus, nec fidere cuiquam poteramus, ut ilium ad Vestram Majestatem mitteremus, mansimusque semper in sclavitate. Nunc gratias agimus Deo, quod praefatus Israel curam habuerit hujus negotii. Venit praedictus Israel ex imperio Romano cum litteris serenissimi Electoris Palatini. Legimus has litteras, in quibus dictus serenissimus nobis significat, quod possimus sine dubio fidere domino Israel Ory, quod il le sit capax pro omnibus ex eo, quod didicerit omnia negotia belli inter nos, inquit, in quo fuit decem annis. Damus ipsi laudem, novimus ejus zelum, bonum agendi modum et prudentiam, et omnis generis talenta, notitiamque rerum. Ita certificati a serenissimo Electore et ipsi nos experti, quod possimus fidere praedicto d[ominus] Ory, certum . facimus cum omni submissione Majestati /л. 12об./ Vestrae, quod hic d[ominus] Israel Ory sit ex primaria familia nostri regni; propter quod judicavimus ilium esse capacem, ut fieret deputatus ad Vestram Majestatem; quo agente, quidquid statuerit Majestas Vestra, id aequi bonique consulemus. Notum praeterea facimus Majestati Vestrae, quod pater dfomi] ni Israelis Ory et illustris ejus familia multa pertulerint adversa propter nospauperes christianos, qui sumus sub manibus infidelium. Novemdecim anni nunc sunt, quod d [ominus] Israel Ory laboret et patiatur pro nobis. Dedimus illi potestatem, ut quidquid cum Vestra Majestate tractaverit, nos ratum habeamus. Elegimus etiam Minace Vartabet, abbatem abbatiae Sancti Jacobi, misimusque cum dicto d [ominus] Israele Ory, quia ambo nostra negotia norunt; haec illi cum profundissimo resp.ectu Majestati Vestrae apferient, et quidquid cum ilia concludent, hoc nos totum boni consulemus. Deni que totam spem nostram [189] fundavimus in sublimi Majestate Vestra, cui Deus hoc ingens officium dedit, ut curam haberet nostrae pauperis christianitatis. Nolit itaque, obtestamur per Dei amorem, nolit Majestas Vestra nos diutius relinquere in tantis miseriis et afflictionibus Salvator Christus det vires exercitibus

Majestatis Vestrae, qui nobis /л. 13/ assistant; rogamus Majestatem Vestram, flentes et plorantes, ut nobis assistat in extrema quam patimur necessitate., Valde facile est gloriosum hoc opus aggredi, si Majestas Vestra nobis vult gratiam facere liberandi nos ex sclavitate. O quantam gloriam! Quantam inde gloriam habebit Majestas Vestra apud Deum, apud reges et principes christianos in Europa, imo et in toto mundo, praeter coronam quam habebit in caelo aeternam! Quot milliones christianorum orabunt aeternum pro Majestate Vestra ob gratiam et charitatem tantaml Millies Deo gratias agimus, quod voce Spiritus Sancti Majestas Vestra sit ita inimica Infidelibus et zelosa pro christianis. Toleramus semper martyrium pro nomine Jesu Christi, desiderantes, ut Majestas Vestra nobis assistat. Non possumus describere omnia desideria nostra et timores infidelium: Majestas Vestra poterit ilia alio modo cognoscere ex d [omino] Israele et Minas Vartabet, qui humillime aperient nostra secreta Majestati Vestrae. Litterae nostrae parum sunt, sed Majestas Vestra rem totam potest aliunde cognoscere. Deberemus equidem nos venire et nos ad pedes Majestatis Vestrae prosternere, sed non possumus id praestare ob metum infidelium, ne forte suspicentur de nostra intentione. Precamur ulterius, ut /л. 13об./ Majestas Vestra dignetur fidem adhibere istis literis ad referendam inde gloriam aeternam. Semper habuimus spem quod per Majestatem Vestram poterimus excutere jugum infidelium ad augmentum fidei christianae, habuimus hanc spem usque in hodiernum diem habemusque de facto, quod id facile sit Vestrae Majestati efficere. D [omino] Israel Ory ostendet facilitatem hujus operis, et nos scimus quod hoc possit fieri per Majestatem Vestram, cui gloria inde resultabit aeterna. Non habemus aliam spem, nisi in Deo Monarcha caeli et Vestra Majestate in terris Domino. Majestas Vestra ingens meritum habebit ex tanto opere. Quot millia foeminarum christianarum, turn Armenarum, turn Georgianarum, turn aliarum nationum, deserta religione Christiana, iftfidelibus accedunt quolibet anno propter afflictiones, vel propter violentias, in quod magnum addit incrementum legi infidelium et debilitat de die in diem religionem christianorum. Prout paulo ante insinuavimus Majestati Vestrae, quod illustris familia Israelis Ory multum adversi pertulerit pro nostra christianitate, vidimus nostris oculis, quod infideles morti adjudicaverint tres personas ex illorum familia propter nos.

/л. 14/ Judicamus etiam quod domus et familia principum Broschiorum sit antiquissima inter nos, et nos dedimus illi vocem et chartam blancam, cui appressimus nostra sigilla et signacula dantes illi potestatem plenam conferendi cum Vestra Majestate ita, ut quidquid cum illo conclusum fuerit, pro rato simus habituri, una cum Minas Vartabet.

Nostra intentio est, ut nos et omnes populi nostri, magni et parvi subjiciamur potestati et dominationi Majestatis Vestrae, prout tot principes et Bojarini, qui sunt sub obedientia Vestrae Majestatis; nos erimus minimi omnibus caeteris et sacrificabimus nostram vitam et omnia nostra bona ad servitium Majestatis Vestrae. Et huic, quod dicimus, dignetur Vestra Majestas fidem adhibere, quia tota nostra vita id servabimus. Rogamus Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, [190] ut velit augere coronam Vestrae Majestatis et benedicat Ejus domum Regiam conservetque Majestatem Vestram in plena valetudine.

Manemus cum profundissimo respectu Majestatis Vestrae.

Humillimi et obedientissimi servi.

Apponimus nostra sigilla et signacula libenter.

ЦГАДА, ф. 100, 1701-1703 гг., д. 3, лл. 11-14 об. Копия. Г. А. Эзов, указ. соч., док. № .7.